Դաշտանադադարը բնական փուլ է յուրաքանչյուր կնոջ կյանքում, որը բնորոշվում է սեռական հորմոնների, ինչպիսիք են էստրոգեններն ու պրոգեստերոնը, նվազումով։ Այս գործընթացը ուղեկցվում է մի շարք ֆիզիոլոգիական փոփոխություններով, որոնք կարող են էապես նվազեցնել կյանքի որակը։ Էստրոգենի երկարատև նվազումը կարող է հանգեցնել այնպիսի վիճակների զարգացման, ինչպիսիք են օստեոպորոզը և սրտանոթային հիվանդությունները։ Փոխարինող հորմոնալ թերապիան (ՓՀԹ) հիմնական մեթոդներից է, որն ուղղված է դաշտանադադարի ախտանիշների մեղմացմանը, բարդությունների կանխարգելմանը և կնոջ ընդհանուր վիճակի բարելավմանը այս ժամանակահատվածում։
Դաշտանադադարն ուղեկցվում է մի շարք ախտանիշներով, ներառյալ՝ ջերմային ալիքներ, գիշերային քրտնարտադրություն, հեշտոցի չորություն,տրամադրության փոփոխություններ,անքնություն և հոգնածություն։
Սովորաբար այս ախտանիշները կարող եք զգալ հետևյալ կերպ.
— Տաքության նոպայից կամ գիշերային քրտնարտադրությունից հետո ցուրտ զգացողություն։
— Սրտի արագ բաբախում։
— Կարմրություն և կարմիր բծեր դեմքին, պարանոցին, մեջքին, կրծքին և ձեռքերին։
— Քրտնարտադրություն։
Չնայած դրանք կարող են առաջանալ տարվա ցանկացած եղանակին, ամառային տապը կարող է դաշտանադադարի ախտանիշները դարձնել անհանդուրժելի։ Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ տաքության նոպաները դաշտանադադարի ամենատարածված ախտանիշներից են ամառային շրջանում։
Տարիքը և դաշտանադադարի փուլերը
Դաշտանադադարի միջին տարիքը 51 տարեկանն է։ Ըստ սահմանման, դաշտանադադարն սկսվում է վերջին դաշտանից 12 ամիս անց։ Սակայն ախտանիշները սկսվում են շատ ավելի շուտ՝ պերիմենոպաուզա կոչվող ժամանակահատվածում։ Պերիմենոպաուզան սովորաբար սկսվում է 40 տարեկանում, բայց որոշ դեպքերում այն կարող է սկսվել արդեն 30 տարեկանում։ Ամբողջ գործընթացը սովորաբար տևում է 9-ից 15 տարի կանանց մեծամասնության համար։
ՓՀԹ-ի դերը դաշտանադադարի ախտանիշների մեղմացման գործում
Փոխարինող հորմոնալ թերապիան (ՓՀԹ) նպատակաուղղված է կնոջ օրգանիզմում էստրոգենի և պրոգեստերոնի պակասի վերացմանը։ Դա օգնում է մեղմացնել կամ ամբողջությամբ վերացնել դաշտանադադարի բազմաթիվ ախտանիշներ։ Օրինակ, ՀՓԹ ընդունելը կարող է զգալիորեն նվազեցնել տաքության նոպաների և գիշերային քրտնարտադրության հաճախականությունն ու ինտենսիվությունը, բարելավել քնի որակն ու տրամադրությունը, ինչպես նաև նվազեցնել դեպրեսիայի առաջացման ռիսկը։
Օստեոպորոզի և սրտանոթային հիվանդությունների կանխարգելում
ՓՀԹ-ի կիրառման հիմնական ասպեկտներից մեկը օստեոպորոզի կանխարգելումն է՝ հիվանդություն, որն արտահայտվում է ոսկրային հյուսվածքի խտության նվազումով և կոտրվածքների ռիսկի բարձրացմամբ։ Էստրոգենները կարևոր դեր են խաղում ոսկրային զանգվածի պահպանման գործում, և դրանց պակասը դաշտանադադարի շրջանում կարող է արագացնել ոսկրերի խտության նվազման գործընթացը։ ՓՀԹ-ն օգնում է դանդաղեցնել այս գործընթացը՝ նվազեցնելով կոտրվածքների ռիսկը և բարելավելով կյանքի որակը։
Բացի այդ, ՓՀԹ-ն դրական ազդեցություն ունի սրտանոթային համակարգի վրա։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ կանայք, ովքեր սկսել են ՓՀԹընդունել դաշտանադադարի վաղ շրջանում, ունենում են իշեմիկ սրտի հիվանդության և այլ սրտանոթային հիվանդությունների զարգացման ավելի ցածր ռիսկ։ Սա կապված է էստրոգենների դրական ազդեցության հետ լիպիդային պրոֆիլի և անոթների էնդոթելիի վրա։
ՓՀԹ-ի նշանակումը
Ինչպես ցանկացած բժշկական մեթոդ, Փոխարինող հորմոնալ թերապիան (ՓՀԹ) նույնպես ունի իր ռիսկերը և հակացուցումները։ Այդ պատճառով ՓՀԹ-ի նշանակման որոշումը պետք է ընդունվի անհատական մոտեցմամբ՝ հաշվի առնելով բոլոր ռիսկային գործոններն ու կնոջ առողջական վիճակը։ Կարևոր է նաև ընդգծել, որ հորմոնալ թերապիայի տեսակի, դեղաչափի ընտրությունը և դրա ընդունման տևողությունը պետք է որոշվեն բժշկի խիստ վերահսկողությամբ։
ԿՍՀ-ներ և խոտաբույսային հավելումներ
Հաճախ կարող եք տեսնել հեռուստատեսությամբ և սոցիալական ցանցերում տեղեկություններ դիետիկ կամ խոտաբույսային հավելումների օգտագործման մասին դաշտանադադարի ախտանիշների մեղմացման համար։ Գիտական հետազոտությունները չեն հաստատել որևէ դիետիկ կամ խոտաբույսային հավելման արդյունավետությունը դաշտանադադարի ախտանիշների մշտական մեղմացման գործում։ Հավելումները կարող են փոխազդել ձեզ նշանակված դեղամիջոցների հետ և առաջացնել կողմնակի ազդեցություններ։ Միշտ խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ, նախքան դիետիկ կամ խոտաբույսային հավելումները ձեր օրակարգում ներառելը։
Ահա մի քանի խորհուրդ, որոնք կօգնեն ամռանը հաղթահարել դաշտանադադարի ախտանիշները.
Պահեք տունը զով։ Ամենաշոգ ժամերին փակեք վարագույրները և շերտավարագույրները՝ շոգը կանխելու համար։
Խուսափեք տաք լոգանքից և ցնցուղից, որպեսզի չբարձրացնեք մարմնի ջերմաստիճանը։
Կառավարեք սթրեսը և հոգ տարեք հոգեկան առողջության մասին, ինչը կարող է մեղմացնել տաքության նոպաները։ Միտումնավորության պրակտիկաները, մեդիտացիայի այլ տեսակները և խորը շնչառությունը կարող են դրական ազդեցություն ունենալ։ Կոգնիտիվ-վարքային թերապիան կարող է օգտակար լինել, իսկ յոգան կարող է օգնել ավելի հեշտ հաղթահարել տաքության նոպաները։
Սնունդ, ըմպելիքներ և տաքության նոպաներ
Այն, ինչ դուք ուտում և խմում եք, կարող է ազդել ջերմահորդանքների և գիշերային քրտինքի վրա:
— Խուսափեք ալկոհոլից։
— Խուսափեք կոֆեինից, հատկապես քնելուց առաջ։
— Մի օգտագործեք կծու սնունդ։
— Խմեք շատ ջուր։
— Ջերմահորդանքի նոպայի ժամանակ խմեք սառը ըմպելիքներ։
Առողջ կենսակերպ
Առողջ և հավասարակշռված կենսակերպը կարող է օգնել հաղթահարել դաշտանադադարի ախտանիշներն ու նշանները։
— Մի ծխեք, կամ փորձեք դադարեցնել ծխելը, եթե ծխում եք։
— Զբաղվեք սպորտով, ինչը կարող է թեթևացնել դաշտանադադարի ախտանիշներն ու բարելավել քունը։
— Պահպանեք առողջ քաշ։
Ախտանիշների համար գործիք , օգտագործելը կարող է օգտակար լինել՝ հետևելու դաշտանադադարի ախտանիշներին։ Ախտանիշների օրինաչափությունները բացահայտելը կարող է օգնել հայտնաբերել դրանք առաջացնող գործոնները կամ պլանավորել օրը՝ հաշվի առնելով անհարմարություններ առաջացնող ախտանիշները։ Ձեր ախտանիշների մասին տեղեկատվությունը տրամադրելով բուժող բժշկին՝ դուք կարող եք օգնել որոշել բուժման տարբերակներ, որոնք առավել հարմար կլինեն ձեր օրգանիզմի և կենսակերպի համար։
