Ամառը՝ վառ արևի, ակտիվ խաղերի և մաքուր օդում զվարճանալու ժամանակն է։ Սակայն, զվարճանքի հետ միասին, տաք եղանակը կարող է բերել նաև որոշ առողջական ռիսկեր ձեր երեխաների համար։ Այդպիսի վտանգներից մեկն է ջերմային հիվանդությունը, որը կարևոր է ժամանակին ճանաչել և կանխել։ Եկեք հասկանանք, թե ինչ է ջերմային հիվանդությունը, ինչ են դրա ախտանիշները և ինչպես կարելի է պաշտպանել ձեր փոքրիկներին դրա բացասական հետևանքներից։

Ի՞նչ է ջերմային հիվանդությունը

Ջերմային հիվանդությունն առաջանում է, երբ օրգանիզմը գերտաքանում է և չի կարող արդյունավետորեն սառչել։ Երեխաների օրգանիզմը ավելի խոցելի է գերտաքացման նկատմամբ, հատկապես՝ նորածինների մոտ։ Ջերմային հիվանդությունն ունի մի քանի ձև՝ թեթև ջերմային հյուծումից մինչև կյանքի համար վտանգավոր ջերմային հարված։ Բացի այդ, ամառային օրերին երեխան կարող է հանդիպել նաև արևայրուքների, որոնց մասին մենք առանձին կխոսենք։

Ջերմային հիվանդության ախտանիշները

Կարևոր է իմանալ ախտանիշները, որպեսզի ժամանակին նկատեք ջերմային հիվանդության նշանները երեխաների մոտ։

**Ջերմային հարված**— Ջերմային հարվածը վիճակ է, որը կարող է առաջանալ, երբ մարդու մարմինը չափազանց տաքանում է։ Այն առավել հաճախ հանդիպում է, երբ մարդիկ մարզվում են շատ տաք և խոնավ եղանակին և չեն խմում բավարար քանակով հեղուկ։ Սակայն ջերմային հարված կարող է տեղի ունենալ նաև այն մարդկանց մոտ, ովքեր չեն զբաղվում սպորտով։ Հատկապես վտանգված են տարեցները, առողջական խնդիրներ ունեցող մարդիկ, ինչպես նաև փոքր երեխաներն ու նորածինները։ Այս խմբերին անհրաժեշտ է հատուկ զգուշություն տաք պայմաններում։

Ջերմային հարվածի ախտանիշները կարող են ներառել

·     Մարմնի բարձր ջերմաստիճան (40°C կամ ավելի)

·     Տաք, կարմիր, չոր կամ խոնավ մաշկ

·     Արագ և ուժեղ զարկերակ

·     Գլխացավ

·     Գլխապտույտ

·     Սրտխառնոց

·     Գիտակցության շփոթվածություն

·     Հալյուցինացիաներ (երեխան կարող է տեսնել կամ լսել այն, ինչը չկա)

·     Ջղաձգումներ

·     Գիտակցության կորուստ (կաթվածահարություն)

Ինչ անել

·     Անմիջապես դիմեք բժշկական օգնության։ Ջերմային հարվածը վտանգավոր վիճակ է և պահանջում է շտապ բժշկական միջամտություն։ Հայաստանում շտապ օգնություն կարելի է կանչել հետևյալ հեռախոսահամարներով՝ 103, 03, 112, 911։

·     Տեղափոխեք երեխային ավելի զով վայր։

·     Հանեք երեխայի հագուստը։

·     Փորձեք իջեցնել ջերմաստիճանը՝ օգտագործելով սառը խոնավ կտոր կամ սառը լոգանք։

Ջերմային հյուծում — Ջերմային հիվանդության ավելի թեթև ձև, որը սովորաբար նախորդում է ջերմային հարվածին։ Այն կարող է ունենալ հետևյալ ախտանիշները՝

·     Մարմնի ջերմաստիճան՝ 40°C-ից ցածր

·     Ուժեղ քրտնարտադրություն

·     Սառը, գունատ և կպչուն մաշկ

·     Արագ և թուլացած զարկերակ

·     Հոգնածություն կամ թուլություն

·     Գլխացավ

·     Հոգեկան նորմալ վիճակ (կարող է լինել գլխապտույտ կամ թեթև շփոթվածություն, որը բուժումից հետո արագ վերականգնվում է 30 րոպեի ընթացքում)

·      *Կարճաժամկետ ուշագնացություն*

·     Սրտխառնոց կամ փսխում

·     Մկանային սպազմներ

Ինչ անել

·     Տեղափոխեք երեխային զով վայր։

·     Թուլացրեք հագուստը, որպեսզի երեխան ազատ շնչի։ Հանեք ավելորդ հագուստը։

·     Ծածկեք մարմինը սառը խոնավ կտորով կամ սառը լոգանք ընդունեք։

·     Կարող եք ցողել երեխային սառը ջրով, ապա նստեցնել նրան օդափոխիչի առաջ։

·     Տվեք երեխային սառը ջուր։

Անմիջապես դիմեք բժշկական օգնության, եթե

·     Երեխայի մոտ առկա է փսխում

·      Ախտանիշները վատթարանում են

·      Ախտանիշները շարունակվում են ավելի քան 1 ժամ

·      Առկա է գիտակցության շփոթվածություն, հալյուցինացիաներ

·      Նկատվում է արյան ճնշման անկում

·      Կան տարածված ջղաձգումներ

·      Միզարձակման բացակայություն մի քանի ժամ շարունակ կամ մեզի գույնի փոփոխություն։

Ջերմային ջղաձգումներ — Ջերմային ջղաձգումները ջերմային հիվանդության ևս մեկ ձև են, որոնք կարող են նախորդել ջերմային հարվածին։ Դրանք ցավոտ մկանային սպազմներ են, որոնք կարող են առաջանալ ֆիզիկական ակտիվության ընթացքում կամ դրանից հետո՝ տաք պայմաններում։ Սպազմները սովորաբար ազդում են ոտքերի խոշոր մկանախմբերի վրա (օրինակ՝ քառագլուխ մկաններ, սրունքային մկաններ), որովայնի կամ ձեռքերի մկանների վրա։ Հիվանդների մոտ կարող է լինել նորմալ կամ բարձր ջերմաստիճան, սակայն մարմնի ներքին ջերմաստիճանը չի գերազանցում 40°C-ը։

Ինչ անել

·      Դադարեցրեք ֆիզիկական ակտիվությունը և տեղափոխվեք զով վայր։

·      Խմեք ջուր կամ սպորտային ըմպելիք։

·      Սպասեք, մինչև ջղաձգումները անցնեն, նախքան որևէ ֆիզիկական ակտիվություն վերսկսելը։

·      Հանգստացրեք, ձգեք և մերսեք վնասված մկանը՝ սուր անհանգստությունը նվազեցնելու համար։

·      Եթե ջերմային ջղաձգումները տևում են ավելի քան մեկ ժամ, անպայման դիմեք բժշկական օգնության։

Երբ դիմել խորհրդատվության

Եթե դուք ունեք հարցեր կամ ցանկանում եք ստանալ անհատական առաջարկություններ ձեր երեխայի համար, մենք ուրախ կլինենք տեսնել ձեզ մանկաբույժի խորհրդատվության ընթացքում։ Ընդունելության ժամանակ մենք մանրամասն կքննարկենք ձեր երեխայի առողջությունը և կկազմենք անհատական գործողությունների պլան։

Աղբյուրներ

https://www.cdc.gov/extreme-heat/

https://www.uptodate.com/