Դեմենցիան վիճակ է, որն արտահայտվում է ինտելեկտուալ ֆունկցիաների կայուն կամ պրոգրեսիվ կորստով։

Դեմենցիայի կանխարգելումը միտված է ռիսկի գործոնների նվազեցմանը դեռ վաղ փուլերում (այսինքն՝ որքան շուտ, այնքան լավ) և դրանց ցածր մակարդակի պահպանմանը ամբողջ կյանքի ընթացքում (այսինքն՝ որքան երկար, այնքան լավ)։ Թեև ռիսկի գործոնների վերացումը վաղ կյանքում ցանկալի է, կանխարգելումը կարևոր է նաև ցանկացած տարիքում. երբեք շատ վաղ կամ շատ ուշ չէ ռիսկը նվազեցնելու համար։

Վերջին տվյալների համաձայն (Lancet ամսագրի հոդված՝ «Dementia prevention, intervention, and care: 2024 report of the Lancet standing Commission»), դեմենցիայի հիմնական ռիսկի գործոններն են՝

-ցածր կրթական մակարդակ,

-լսողության կորուստ,

-զարկերակային հիպերտենզիա,

-ծխախոտի օգտագործում,

-գիրություն,

-դեպրեսիա,

-ֆիզիկական ակտիվության պակաս,

-շաքարային դիաբետ,

-ալկոհոլի չարաշահում (>21 բրիտանական միավոր շաբաթական, 1 միավոր = 10 մլ կամ 7.9 գ ալկոհոլ),

-գանգուղեղային վնասվածքներ,

-օդի աղտոտվածություն,

-սոցիալական մեկուսացում,

-նոր հայտնաբերված գործոններ՝ չկոմպենսացված տեսողության կորուստ և ցածր խտության լիպոպրոտեիդների (ՑԽԼ) բարձր մակարդակ։

Ըստ այդմ, կանխարգելումը կլինի հետևյալը:

• Որքան երկար է ուսուցման գործընթացը, այնքան ավելի լավ են արդյունքները՝ կապված ֆիզիկական, ճանաչողական և սոցիալական ակտիվության հետ։
• Միջին (18–65 տարեկան) և բարձր (65+ տարեկան) տարիքում ֆիզիկական, ճանաչողական և սոցիալական ակտիվությունը չափազանց կարևոր է։ Նոր տվյալները ցույց են տալիս, որ նույնիսկ ցածր կրթական մակարդակ ունեցող անձանց համար ճանաչողական ակտիվությունը միջին տարիքում կարող է նշանակալի ազդեցություն ունենալ։
• Տեսողության և լսողության խանգարումների շտկումը։ Աղմուկի ազդեցության նվազեցումը։
•  Արդյունավետ բուժում դեպրեսիայի համար
• Գլխի պաշտպանության միջոցների օգտագործում Կոնտակտային սպորտաձևերով զբաղվելիս և հեծանիվ վարելիս գլխարկների և գլխի պաշտպանության միջոցների կիրառումը։ Կրճատել ուժեղ հարվածներով բախումների քանակը։Մարզումների ընթացքում շարժումների և գլխի շարժման հմտությունների մշակման սահմանափակում։Խուսափել սպորտով զբաղվելուց անմիջապես հետո գլխուղեղի վնասվածքի (ԳՎ) դեպքերի։
• Սպորտով զբաղվելը և ֆիզիկական ակտիվությունը Պարբերական ֆիզիկական ակտիվությունը։ ԱՀԿ-նխորհուրդ է տալիս՝ Մեծահասակների համար՝ շաբաթական առնվազն 150-300 րոպե չափավոր ինտենսիվության աերոբիկ ակտիվություն կամ 75-100 րոպե բարձր ինտենսիվության աերոբիկ ակտիվություն։ Ամեն շաբաթ կատարել մկանները ամրացնող վարժություններ՝ միջին կամ բարձր ինտենսիվությամբ՝ ընդգրկելով բոլոր հիմնական մկանային խմբերը՝ 2 կամ ավելի օր։Երեխաների և դեռահասների համար՝ օրական միջինում 60 րոպե չափավոր ինտենսիվության աերոբիկ ֆիզիկական ակտիվություն։
• Ծխելուց և ալկոհոլի չարաշահումից հրաժարումը կարևոր պայման է ընդհանուր առողջության պահպանման համար։
• Զարկերակային հիպերտենզիա բուժում՝ սիստոլիկ արյան ճնշումը (ՍԱՃ) 40 տարեկանից ի վեր պահելով 130 մմ սնդ. սյունից ցածր մակարդակում։
• Ցածր խտության լիպոպրոտեինների (ՑԽԼ) բարձր մակարդակի շտկում միջին տարիքի մարդկանց մոտ։
• Գիրության դեմ պայքարը կարևոր քայլ է շաքարային դիաբետի կանխարգելման գործում։